کاخ چهل ستون یا عمارت کلاه فرنگی

کاخ-چهل-ستون قزوین

صفویان در ابتدا در اردبیل سکونت داشتند. و در دوره حکومت نسبتا طولانی خود(1501-1736)، شهرهای مختلفی را به عنوان پایتخت برگزیدند. به ترتیب زمانی پایتخت صفویان در تبریز(1501)، قزوین(1548) و اصفهان(1598) بود. همچنین آنها برای نمایش شکوه و جلال حکومتشان دست به ساخت کاخ هایی با عظمت در هر یک از این شهرها زدند.

 از میان بناهای مختلف ساخته شده در این شهرها، دو کاخ هم نام، معروف به چهل ستون در دو شهر قزوین و اصفهان ساخته شده است. کاخ چهل ستون در قزوین توسط شاه طهماسب اول در سال 1544 ساخته شد؛ و دیگری در اصفهان به دستور شاه عباس دوم در سال 1647 بنا نهاده شد. در ادامه به معرفی کاخ چهل ستون قزوین معروف به عمارت کلاه فرنگی می پردازیم.

درباره کاخ چهل ستون

درباره-کاخ-چهل-ستون قزوین

شاه طهماسب پس از نقل مکان پایتخت از تبریز به این شهر، زمین هایی با نام زنگی آباد را از میرزا اشرف جهان خریداری کرد. و آنها را به باغی مربع شکل، معروف به سعادت آباد تبدیل کرد. وی مهندسین و سنگ کارهای ماهر را از سراسر کشور احضار کرد؛ و به آنها دستور داد باغ را با قصرهای مجلل، عمارتهای با شکوه، تالارها، ایوان ها و استخرها پر کنند. شاعران مختلف بغداد سعادت آباد را بطور دقیق توصیف کرده اند. و اطلاعاتی کافی در اختیار ما قرار میدهند؛ تا منظره ای از باغ اصلی را داشته باشیم.

تاریخچه کاخ چهل ستون

تاریخچه-کاخ-چهل-ستون قزوین

 

مفسران مختلف با توجه به اطلاعات کافی، بنا ارشی خانه را به عنوان آنچه امروز با نام چهل ستون شناخته می شود؛ شناختند. شاهزاده فرهاد میرزا معتمد الدوله در خاطرات خود ذکر می کند؛ که این بنا عمارت شاه طهماسب بوده است. براساس این توصیف ها عمارت شاه طهماسب در وسط باغ قرار داشت؛ و با بناهای بی شماری احاطه شده بود.

بسیاری از این بناها در زمان شاه اسماعیل دوم ویران و یا کاملا مرمت شده اند. بعدها شاه عباس اول و شاه عباس دوم ساختمان های دیگری به این مجموعه اضافه کردند. با این حال این بناها اهمیت خود را از دست دادند و با انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان خراب شدند.

در دوره قاجار باقر خان سعد السلطنه، فرماندار قزوین از سال 1927 تا 1933، مجتمع سعدیه را در باغ فوق الذکر بنا کرد. لازم به ذکر است که ارشی خانه تا سال 1921 به عنوان عمارت شاه طهماسب معروف بود. اما پس از مرمت سعد السلطنه به چهل ستون تغییر نام داد.

در دوره پهلوی بخشی از باغ به دلیل تحولات جدید از بین رفت؛ و سایر قسمتهای آن توسط ساختمان های دولتی اداری اشغال شد. امروزه، از بین کلیه بناهای باشکوه گذشته که بخشی از باغ سعادت آباد را تشکیل داده اند؛ فقط کاخ چهل ستون پا برجا مانده است.

ساختار کاخ چهل ستون

ساختار-کاخ-چهل-ستون قزوین

همانطور که گفته شد؛ ساختمان های سلطنتی دوره صفوی بخشی از باغ سعادت آباد بود. اما به دلیل مداخلات فوق الذکر مرزهای اصلی باغ دیگر مشخص نیستند. همچنین محوطه سازی باغ نمایانگر بخش زیادی از گذشته آن نیست.

مطابق توضیخات شاعران، عمارت شاه طهماسب مرکز باغ را اشغال کرده است؛ و توسط دو استخر در ضلع شمالی و جنوبی که از طریق نهرهای اطراف عمارت پر می شوند؛ احاطه شده است. مسافران و گردشگران فراوانی هر ساله با خرید بلیط پرواز قزوین از سایتهای معتبر فروش بلیط هواپیما به این شهر آمده تا از آثار تاریخی آن بازدید نمایند.

معماری کاخ چهل ستون

معماری-کاخ-چهل-ستون قزوین

ساختمان دو طبقه این کاخ از یک هشت ضلعی نا برابر در زمینی در حدود 500 متر مربع ساخته شده است. طبقه اول این بنای با شکوه یک تالار مرکزی متصل به ایوان و چهار اتاق دیگر در گوشه و کنار دارد. اتاق هایی که قبلا توسط چهار ایوان اطراف آن متصل شده بودند. امروزه به جز قسمت شمالی خانه برای حفظ تزئینات ما بقی توسط پنجره ها بسته شده اند. طراحی نبوغ طبقه اول  و ورودی شیبدار آن امکان تهویه هوای مناسب در تابستان را فراهم می کند.

علاوه بر این سه حوضچه کوچک در جنوب، میانه و شمال سالن طراحی شده است. و به کاهش دمای حرارت ساختمان داخلی کمک می کند. حوضچه شمالی طی سالیان متمادی تخریب شده و دو حوضچه دیگر نیز بازسازی شدند. اما حوضچه های بازسازی شده دیگر کارایی ندارند. زیرا جریان عبور آب از ساختمان بریده شده است؛ تا از پخش شدن رطوبت داخل ساختمان جلوگیری کند.  نمای بیرونی طبقه اول دارای هشت ستون و هشت اسکله می باشد.

تزئینات کاخ چهل ستون

تزئینات-کاخ-چهل-ستون قزوین

دیوار بنا با نقاشی های دیواری تزئین شده است. نقاشی های دیواری با گچ پوشیده شده و به بیشتر آنها آسیب رسیده است. با این وجود بقایای آنها به رنگهای لاجوردی و طلایی و همچنین نقاشی های مینیاتوری در ایوان و نمای بیرونی ساختمان هنوز نظر بازدید کنندگان را به خود جلب می کند. شما نیز می توانید با تهیه بلیط هواپیما تهران به قزوین و برای برگشت بلیط هواپیما قزوین به تهران به این شهر سراسر جاذبه، سفری خاطره انگیز داشته باشید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *