آرامگاه فردوسی یک مجموعه مقبره است؛ که از یک پایه مرمر سفید تشکیل شده است. و یک بنا تزئینی به احترام شاعر فارسی فردوسی واقع در طوس، استان خراسان رضوی ساخته شده است. این بنا در اوایل دهه 1930 در زمان رضا شاه ساخته شد. و عمدتا از عناصر معماری هخامنشی برای نشان دادن فرهنگ و تاریخ غنی ایران استفاده شده است. ساخت مقبره و طراحی زیبایی شناسی آن بازتاب وضعیت فرهنگی، جغرافیایی و سیاسی ایران در آن زمان است.
درباره فردوسی
حکیم ابوالقاسم فردوسی شاعر و نویسنده تاثیر گذار فارسی و نوسینده شاهنامه می باشد. وی در سال 1020 میلادی در طوس در همان شهری که به دنیا آمد در گذشت. فردوسی با وجود ادبیات منحصر به فردش در طول زندگانیش شناخته نشد؛ و تنها پس از مرگش اشعار وی مورد تحسین قرار گرفت. به مدت صدها سال آرامگاه وی جایی جز یک زیارتگاه کوچک گنبدی که توسط حاکم غزنوی خراسان بنا شد؛ نبود. و در همان باغ خانه ای که دختر فردوسی در ابتدا وی را به خاک سپرد؛ قرار داشت.
در سالهای آغاز قرن بیستم، ایران به تحقیق نقش مهم فردوسی در تعریف هویت ایران پرداخت. در سالهای حدود 1934 بود که دولت ایران، تحت کنترل رضا شاه نخستین پادشاه سلسله پهلوی ارزش فرهنگی و ادبی فردوسی را به رسمیت شناخت؛ و به احترام وی مقبره ای دائمی بنا کرد.
جشن هزار ساله ای نیز برای این شاعر برگزار شد که دانشمندان بسیاری از کشورهای مختلف از جمله شوروی، تاجیکستان، هند، ارمنستان، اروپا(آلمان، فرانسه، انگلیس) دعوت شدند. وجوه جمع آوری شده که عمدتا کمکهای دانشمندان پارسی بود؛ برای ساختن مجسمه فردوسی در محل مقبره وی صرف شد. خاندان پهلوی از فردوسی برای پیشبرد اعتبار فرهنگی ایران استفاده کردند. پس از انقلاب اسلامی و با نا امیدی از شاه ایران مقبره فردوسی به دست انقلابیون تخریب شد.
معماری مقبره فردوسی
این مقبره در ابتدا توسط معمار ایرانی حاج حسین لرزاده طراحی شده است؛ که علاوه بر مقبره فردوسی ساخت 842 مسجد را در کارنامه خود دارد. همچنین کاخ خصوصی رامسر، بخشی از تزئینات کاخ مرمر، مسجد امام حسین(ع) در تهران، مسجد مطهری و بخش های مختلف حرم مطهر حضرت سید الشهدا در کربلا به این طراح اختصاص دارد. طراحی فعلی مقبره فردوسی به کریم طاهرزاده اختصاص دارد؛ که طرح قدیمی گنبدی شکل توسط لرزاده را با یک طراحی مکعب مدرن جایگزین کرد. گردشگران فراوانی هر ساله با خرید بلیط چارتر پرواز مشهد به این شهر آمده تا از آرامگاه فردوسی دیدن نمایند.
مقبره فردوسی به آرامگاه کوروش کبیر شباهت دارد؛ و به سبک معماری هخامنشیان ساخته شده است. بین این انتخاب سبک معماری و سیاست ایران در آن زمان ارتباط کاملی وجود دارد.
چهار سال قبل از به قدرت رسیدن رضا شاه در سال 1922، گروهی از اصلاح طلبان سکولار ایرانی انجمن میراث ملی را ایجاد کرده بودند. متشکل از متفکران غربی، تحصیل کرده، طرفدار اصلاحات همچون عبدالحسین تیمورتاش، حسن پیرنیا، مستوفی الممالک، محمد علی فروغی، فیروز میرزا نصرت الدوله و کیخسرو شاهرخ در برپایی این انجمن موثر بودند. کیخسرو شاهرخ نماینده زرتشتیان ایران در پارلمان در احیای معماری هخامنشی و ساسانی در ایران در دهه 1980 فعال بود.
ساختار مقبره فردوسی
بنای اصلی مقبره به صورت مستطیل شکل است؛ که دارای یک باغ بزرگ در پیرامون این بنا و تعامل با این سازه به سبک باغبانی ایرانی معروف به چهارباغ است. در مرکز باغ بنایی از مرمرهای سفید ساخته شده است؛ و این بنا را می توان به یک اتاق وسیع تقسیم کرد؛ که در قسمت پایین قرار دارد و یک بنا مکعب در بالای آن. چهار ستون در اطراف آن با صحنه هایی از حماسه های شاهنامه و متن هایی از آن تزئین شده است.
پیکر شاعر در مرکز اتاق وسیع در پایین دفن شده است. 12 پله از اتاق وسیع تا سطح زمین وجود دارد. این بنا دارای ابعاد مساوی 30 متر در هر طرف است. شما نیز اگر علاقه مند به بازدید از آرامگاه فردوسی هستید؛ می توانید با خرید بلیط هواپیما شیراز به مشهد و برای برگشت بلیط هواپیما مشهد به شیراز به این شهر آمده و به بازدید از تمامی آثار تاریخی آن بپردازید.