مسجد ایاصوفیه که قبلا کلیسا ایاصوفیه بوده؛ عبادتگاهی باستانی و قدیمی در شهر استانبول است. این کلیسا در سال 537 به عنوان کلیسا جامع ایلخانی پایتخت قسطنطنیه ساخته شد. ایاصوفیه بزرگترین کلیسا مسیحی در امپراطوری رم شرقی و کلیسای ارتدکس شرقی بود. در سال 1453 پس از سقوط قسطنطنیه توسط امپراطوری عثمانی، این کلیسا به مسجد تبدیل شد. در سال 1935 جمهوری سکولار ترکیه آن را به عنوان موزه تاسیس کرد. این بنا در سال 2020 مجددا به عنوان مسجد بازگشایی شد.
درباره مسجد ایاصوفیه
این کلیسا توسط ژوستینین یکم امپراطور روم شرقی به عنوان کلیسا جامع قسطنطنیه برای کلیسای دولتی امپراطوری روم بین سالهای 532 و 537 ساخته شد. در آن زمان این مسجد دارای بزرگترین فضای داخلی در جهان بود؛ که یک گنبد کاملا آویزان داشت. این بنا را مصداق معماری بیزانس می دانند. و گفته می شود؛ تاریخ معماری را تغییر داده است.
این بنا توسط مهندسان یونانی ایسیدوروس میلتوس و آنتییوس ترالس طراحی شده است. این کلیسا که به عنوان صومعه اسقفی ایلخانی قسطنطنیه شناخته می شود؛ بزرگترین کلیسا جامع جهان برای حدود هزار سال باقی مانده است؛ تا اینکه کلیسا سویل در سال 1520 تکمیل شد.
تاریخچه مسجد ایاصوفیه
با شروع معماری بعدی بیزانس، ایاصوفیه به شکل کلیسا ارتودکس الگویی درآمد و سبک معماری آن هزار سال بعد توسط مساجد عثمانی تقلید شد. این مسجد به عنوان داشتن موقعیت منحصر به فرد در جهان مسیحی و نماد معماری و فرهنگی تمدن بیزانس و ارتدکس شرقی توصیف شده است. سوفیا برگردان لاتین واژه یونانی به معنای خرد است. و گرچه گاهی اوقات آن را سانتا سوفیا یا سنت سوفیا می نامند؛ اما با سوفیا شهید ارتباط ندارد.
پس از سقوط قسطنطنیه به امپراطوری عثمانی در سال 1453 توسط سلطان محمد فاتح به مسجد تبدیل شد. ایلخانی به کلیسا مقدسین که به کلیسا جامع شهر تبدیل شد؛ نقل مکان کرد. اگرچه برخی از مناطق شهر خراب شده بود؛ اما کلیسا جامع با بودجه ای که برای این منظور در نظر گرفته شده بود؛ نگهداری می شد. و کلیسا جامع مسیحی تاثیر شدیدی بر حاکمان جدید عثمانی که تغییر آن را تصور می کردند؛ ایجاد کرد. علاقه مندان به بازدید از این بنا تاریخی می توانند با اطلاع از قیمت بلیط ارزان هواپیما استانبول به این شهر آمده و علاوه بر ایاصوفیه از دیگر آثار و مکانهای تاریخی آن دیدن کنند.
معماری مسجد ایاصوفیه
ناقوس ها، محراب، شمایل، آمبو و غسل تعمیدگاه برداشته شد؛ و آثار باستانی تخریب شد. موزاییک هایی که حضرت عیسی، مادرش مریم مقدس، مقدسین مسیحی و فرشتگان را به تصویر می کشیدند؛ سرانجام تخریب یا گچبری شدند. ویژگی های معماری اسلامی مانند منبر، چهار مناره و یک محراب و قبله اضافه شد. این مسجد از ابتدا تا ساخت مسجد سلطان احمد یا مسجد آبی در آن نزدیکی، مسجد اصلی استانبول بود. معماری بیزانسی ایاصوفیه الهام بخش بسیاری از بناهای مذهبی دیگر از تسالونیکی و پاناگیا تا مسجد کبود، مسجد شهزاده، مسجد سلیمانیه، مسجد رستم پاشا و مجموعه قلیچ علی پاشا بود.
این بنا تا سال 1931 به عنوان مسجد باقی ماند؛ و به مدت چهار سال در معرض دید عموم قرار گرفت. مجددا در سال 1935 به عنوان موزه توسط جمهوری سکولار ترکیه افتتاح شد. طبق داده های منتشر شده توسط وزارت فرهنگ و جهانگردی، ایاصوفیه پر بازدیدترین جاذبه گردشگری این کشور در سال 2015 و 2019 بود. با خرید بلیط هواپیما تهران به استانبول و برعکس بلیط هواپیما استانبول به تهران سفری خاطره انگیز برای خود به یادگار بگذارید.